Skąd przyszliśmy, kim jesteśmy?

OZDZIAŁ

III. Życie religijne

305

wożytnych szarzy mnisi wzbraniali się przed pełnieniem posług dusz-

pasterskich, gdyż było to niezgodne z ich regułą. Reguła ta zabraniała

im także posiadania kościołów parafialnych, a to właśnie z nimi

w okresie średniowiecza w sposób ścisły związane było duszpaster-

stwo. Kwestia posiadania kościołów szybko uległa jednak zmianie, co

wynikało z przemian zachodzących w założeniach gospodarczych za-

konu. W ślad bowiem za upodobnianiem się włości cysterskich do

innych rodzajów wielkiej własności, musiało pójść przejęcie przez

mnichów kościołów parafialnych, ściśle z tą własnością związanych.

Zwyczaj posiadania kościołów zaczął się u cystersów rozpowszechniać

już w XII w. Opactwo w Lubiążu od samego początku objęło znaczną

sieć parafialną. W 1175 r. klasztor miał patronat nad trzema parafiami,

co stanowiło pierwszy przypadek cysterskiego patronatu na ziemiach

polskich, a może nawet w całym zakonie. Wydaje się jednak, że

w okresie XII-XIII w. parafie były obsadzane głównie duchownymi

świeckimi, gdyż mnisi nie mogli sami prowadzić działalności duszpa-

sterskiej. Pewien przełom w tej kwestii przyniosła opactwu lubiąskie-

mu bulla papieża Grzegorza IX z 4 XII 1234 r., na mocy której opat

uzyskał prawo wyznaczania zakonników do udzielania sakramentów

i spowiadania służby klasztornej, która nie miała łatwego dostępu

do swoich plebanów. Widać więc, że w okresie tym duszpasterstwo

mnichów lubiąskich było czymś wyjątkowym – pewnym dodatkiem do

normalnej pracy duszpasterskiej wykonywanej przez księży świec-

kich. Znaczne powiększenie sieci parafialnej opactwa przyniósł wiek

XIV – doszło wówczas 15 kościołów, wśród których znalazł się także

kościół w Sicinach (1309 r.). Właśnie w odniesieniu do niego słyszymy

– wyjątkowo, jeśli chodzi o dobra lubiąskie – o XIV-wiecznym probosz-

czu – cystersie (1345 r.).

Drugi przypadek objęcia probostwa przez mnicha lubiąskiego,

miał miejsce w XV w., w Bledzewie. Trzeba jednak zaznaczyć, że in-

formacja o otrzymaniu probostwa przez cystersa nie jest jednoznaczna

z pełnieniem przez niego funkcji duszpasterskich. Częstą bowiem

praktyką było zastępowanie w pracy mnichów – proboszczów przez