Skąd przyszliśmy, kim jesteśmy?

286

ży, Kłodę Małą oraz Sławęcice. W okresie od 1550 do 1944 r. w Górze

zanotowano z imienia i nazwiska 22 pastorów, w latach 1556-1945:

24 archidiakonów (drugich pastorów) oraz 9. diakonów, którzy pełnili

swe funkcje w okresie od 1555 do 1628 r. Wobec niepełnych danych

rocznych, dotyczących gmin ewangelickich w powiecie, można tylko

wybiórczo podać ich ilość w różnych latach. I tak np. w Wąsoszu

w roku 1905 mieszkało 1438 ewangelików (ponadto 393 katolików,

9 baptystów i 24 żydów); w powiecie górowskim w 1918 r. zanotowa-

no łącznie 25 331 ewangelików oraz 8308 katolików, w Czerninie

w 1937 r. żyło 677 ewangelików (i 179 katolików).

Gminy ewangelickie z pastorami, w okresie reformacji i później,

funkcjonowały również w innych miejscowościach powiatu górow-

skiego. Znajdowały się one w: Czerninie (od 1551), Starej Górze (od

1528), Jemielnie (od 1533), Glince (1634), Osetnie Wielkim (od 1532),

Sułowie Wielkim (1587), Witoszycach (1765), Luboszycach (1654),

Psarach (od 1530), Ługach (1788), Wronińcu (1602), Chróścinie

(1616), Ryczeniu (1820), Czeladzi Wielkiej (od 1525), Sądowlu (1590),

Żabinie (1599), Żuchlowie (1872), Wągrodzie (1898). [Daty w nawia-

sach oznaczają rok, w którym zanotowano obecność pastora, nato-

miast „od roku…” oznacza datę wprowadzenia reformacji w parafii].

W obu miastach, tj. w Górze i Wąsoszu, przy zborach funkcjo-

nowały szkoły. W Wąsoszu szkoła ewangelicka powstała w okresie

reformacji, gdyż w zborach wielką wagę przykładano do umiejętności

czytania. Chodziło bowiem o to, by wierni sami mogli studiować Pismo

Święte. Zanotowano, że w roku 1657 do tej szkółki uczęszczało 80

chłopców i 30 dziewczynek. Nauka trwała 5 godzin (3 przed połu-

dniem i 2 po południu). Nauczali: rektor, kantor i dzwonnik. W 1658 r.

do szkoły dobudowano osobny, przeznaczony dla dziewczynek, budy-

nek. W 1759 r., po pożarze miasta, nauka została przerwana na ok.

półtora roku. Gdy ją wznowiono, to zajęcia odbywały się latem w ko-

ściele Zbawiciela, a zimą w mieszkaniu rektora i kantora (w tym okre-

sie naukę pobierali tylko chłopcy). Nową, dużą szkołę ewangelicką

zbudowano w roku 1821, w miejscu po rozebranym kościele Zbawicie-