Skąd przyszliśmy, kim jesteśmy?

280

niary i Pobiel) – 2676 wiernych. I wojna światowa zostawiła swój ślad

wśród ewangelików. Parafia miejska w 1925 r. wskazywała 1848 osób,

zaś parafia wiejska w 1939 r. liczyła już tylko 2250 wiernych (z 17

miejscowości). W 1937 r. Wąsosz przestał być siedzibą diecezji, gdyż

superintendent przeniósł się do Góry. Natomiast w czasie II wojny

światowej obu pastorów powołano do wojska jako kapelanów polo-

wych. Nabożeństwa odprawiali w tym czasie kapłani przyjezdni. Ko-

niec gminy ewangelickiej w Wąsoszu wiąże się z wysiedleniem ludno-

ści niemieckiej w 1945 r.

W Górze protestantyzm pojawił się w roku 1528. Jak obrazowo

przedstawił to Ziołecki „według istniejących w tutejszym ratuszu do-

kumentów, osadzili w Górze protestanckich duchownych już w XVI

stuleciu burgrabiowie von Dohna, wielcy właściciele ziemscy w na-

szym powiecie, względnie w Chróścinie, którzy przyjęli uprzednio

nową naukę, a jako panowie lenni mieli patronat nad parafią”. Wyzna-

nie protestanckie miało zwolenników i wśród mieszczaństwa i wśród

szlachty. Do gorących zwolenników należały rodziny von Dyhr z Glinki

oraz von Kreckwitz. Początkowo parafia zatrudniała dwóch duchow-

nych, ale w związku ze zwiększającą się liczbą ewangelików, wkrótce

został przez Magistrat powołany trzeci kaznodzieja. Odprawiali oni

msze 5 razy w tygodniu, w trakcie których głoszono kazania i udziela-

no komunii świętej. W Górze odbywało się to w kościołach: Bożego

Ciała, św. Katarzyny, św. Mikołaja (przy ul. Starogórskiej) i w kościele

św. Dziewicy Maryi przy Kamiennej Drodze (dzisiejsza ul. Wrocław-

ska). Ponadto w kościołach wiejskich: m.in. w Starej Górze, Czerninie,

Sądowlu. Jak podaje B. Krzyślak pierwszym pastorem w Górze był

diakon Marcin Leschius, który przybył do miasta w 1569 r. Przebywał

on w Górze w okresie 1569-1590 i 1595-1614 (zmarł). W okresie po-

między 1591, a 1595 r. jego miejsce zajmował M.J. Pyticus ze Świebo-

dzina. Od 1615 r. pastorem był M. Marcin Eitner, a od roku 1620 do

1628 Dawid Huber. W 1607 r. gmina protestancka wybudowała, poza

murami miasta, patrząc od strony południowej, kościół pw. Św. Krzyża

z własnym cmentarzem.